پیش بینی بازارهای مالی در سال ۱۴۰۲

اگر اخبار بازار سرمایه را دنبال می‌کنید، احتمالا شنیده‌اید که نمادی دچار گره معاملاتی شده است. اما این مفهوم دقیقا به چه معناست و چه زمانی گره معاملاتی رخ می‌دهد؟

فرض کنید تعداد زیادی از معامله‌گران، یک نماد  را برای فروش قرار داده‌اند. با وجود محدودیت دامنه نوسان در بورس، پس از گذشت چند روز تعداد بسیار کمی از سفارش‌ها انجام می‌شود. به عبارت دیگر خریداری برای آن نماد وجود ندارد و معامله چندانی نیز انجام نمی‌گیرد. در این حالت اصطلاحا گفته می‌شود که نماد در صف فروش قفل شده است. به همین علت، قیمت سهم تغییر چندانی نخواهد کرد. این موضوع برای  صف خرید  نیز مصداق دارد. اگر شرایط ذکر شده طی چند جلسه معاملاتی ادامه یابد، نماد دچار گره معاملاتی شده است.

ماده ۲۵ دستورالعمل معاملات در بورس

در حالت کلی و  مطابق ماده ۲۵ دستورالعمل معاملات در بورس، چنانچه یکی از حالت‌های زیر رخ دهد، نماد مشمول گره معاملاتی خواهد شد:

• یک نماد معاملاتی به‌رغم برخورداری از صف خرید یا صف فروش در پایان جلسه معاملاتی (حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با ۳ میلیارد سهم و بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها) به علت عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش، حداقل به مدت ۵ جلسه معاملاتی متوالی مورد معامله قرار نگیرد یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره (به‌استثنای معاملات در بازار معاملات عمده)، کمتر از ۵ درصد حجم مبنا باشد.
• کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در سقف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد به شرطي كه متوسط حجم معاملات پنج جلسه معاملاتي متوالي (به‌استثناي معاملات در بازار معاملات عمده) كمتر از 5 درصد حجم مبنا باشد.
• کلیه معاملات یک نماد معاملاتی در ۵ جلسه معاملاتی متوالی در کف دامنه نوسان روزانه قیمت باشد ه شرطي كه متوسط حجم معاملات پنج جلسه معاملاتي متوالي (به‌استثناي معاملات در بازار معاملات عمده) كمتر از 5 درصد حجم‌مبنا باشد.

قابل ذکر است برای شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از ۱۵۰ ميليارد ريال، مقررات گره معاملاتی به تشخیص مدیرعامل سازمان بورس می‌تواند اعمال نشود.

بازگشایی و دامنه نوسان در رفع گره معاملاتی

نمادهایی که بر اساس تشخیص ناظر بازار مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند، در جلسه‌ی معاملاتی بعدی، ابتدا به صورت حراج ناپیوسته با دو برابر دامنه نوسان روزانه بازگشایی خواهند شد. پس از کشف قیمت، در گام بعدی با مکانیزم حراج پیوسته، در بازه دامنه عادی نوسان روزانه معامله می‌گردند. همچنین در راستای تسهیل این روند، روز بعد از اطلاع‌رسانی، حجم مبنا در جلسه معاملاتی حذف می‌شود. بعد از رفع گره معاملاتی یا خاتمه دوره پیش‌بینی شده، حجم مبنا دوباره در محاسبه قیمت پایانی سهام لحاظ می‌گردد.

 توجه به این نکته ضروری است که اگر در دوره حراج ناپیوسته معامله‌ای صورت نپـذیرد یـا بـه دلیـل غیـر‌عادی بودن قیمت کشف شده یا حجم اوراق بهادار معاملـه شـده، معـاملات انجام شده در دوره حراج ناپیوسته توسط ناظر بازار تایید نگردد، به تشخیص بـورس و پـس از اطلاع رسانی، حراج ناپیوسته برای یکبار دیگر قابل تکرار است. به هر ترتیب در صورت عدم کشف قیمت، آخرین قیمـت پایـانی نمـاد، قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته خواهد بود. 

حراج ناپیوسته، شرایطی است که در آن، تطبیق قیمت سفارش فروشنده و خریدار انجام می‌گیرد، اما عملا معامله‌ای انجام نمی‌شود. به عنوان مثالی برای حراج ناپیوسته، می‌توان به پیش‌گشایش جلسات معاملاتی که بین ساعات ۰۸:۴۵ الی ۰۹:۰۰ انجام می‌شود، اشاره کرد. همچنین منظور از حراج پیوسته شرایطی است که به محض تطبیق قیمت سفارش فروشنده و خریدار، معامله انجام می‌شود. غالب معاملات انجام شده در طول روز بر روی نمادها در چارچوب حراج پیوسته انجام می‌گردد.